Terug- en vooruitkijken, het Herontwerp in 2015-2016 en 2016-2017.

“FLOW” dat woord staat voor mij voor het Herontwerp in het afgelopen studiejaar. Op allerlei plekken wordt het gesprek gevoerd over hoe het onderwijs eruit moet gaan zien. Uit alle opleidingen zijn collega’s samen aan het werk gegaan met herontwerp van onderwijs. Termen als TOP (Toekomstbestendige OnderwijsPraktijk), FFP (Four Fold Practice), gemeenschappelijke lijn, Campustijd, Carpe-Diemmethode en Storyboard, beginnen gemeengoed te worden in het cluster. Er wordt met een ongelooflijke energie gewerkt aan allerlei projecten en pilots die uiteindelijk leiden tot onderwijs waar wij met hart en ziel achter kunnen staan. Dat het iets is wat ons ter harte gaat, bleek uit de hoge opkomst bij de clusterbijeenkomst over het Herontwerp op 12 april.

Wat is er dit jaar gebeurd? De pilots voor de gemeenschappelijke lijn

Er is hard gewerkt aan de modules voor de gemeenschappelijke lijn. Dat zijn de volgende:

Het is mooi om te zien hoe de docenten de kennis en ervaringen uit de verschillende opleidingen combineren met nieuwe inzichten en nieuwe technologie. Er worden verrassende blended-onderwijsarrangementen opgeleverd en er ontstaan leuke dwarsverbanden!

 Ook de SLB-lijn krijgt steeds meer vorm. Die lijn “Connect!” wordt gemeenschappelijk ontwikkeld en heeft ook een aantal activiteiten die clusterbreed georganiseerd worden. Toch zal het grootste deel van het programma bij de opleidingen zelf uitgevoerd worden. Logisch, we willen de binding met de opleiding versterken.

Er was veel meer…

“Flow” was er ook tijdens de TOP-driedaagse in januari. Een groep docenten, ondersteuners en een paar studenten ervoeren in Oud-Poelgeest dat het bestaat om met zó’n diverse groep een leergemeenschap te worden. Dat mondde onder andere uit in de learning community taaldocenten in oprichting. Zij hadden een leerzame startdag.

In de verschillende opleidingen is ook druk geëxperimenteerd. Bij de opleidingen SJD en HBO-R was er de pilot Hack your Education. Een programma voor eerstejaars en toekomstige studenten. In de opleiding CE is in jaar vier gestart met ‘State-of-the-Art’ waar studenten een groot aandeel hebben in de inrichting en beoordeling van het programma.

Er is druk overleg geweest met ondersteunende afdelingen. Met ict, roostering, facilitair bedrijf hebben we de ‘Student Journey’ gedaan. Zo hebben we samen in beeld gebracht wat er moet gebeuren om ook de onderwijsorganisatie in 2017 goed te laten verlopen.

De regiegroep was en is druk bezig met die onderwijsorganisatie, met faciliteren, kaders vaststellen, professionalisering organiseren (en die ook weer faciliteren), besluiten nemen.

Kortom, een jaar van FLOW en ELAN, van VERWARRING en ZOEKEN. Een intensief en bij vlagen schurend proces. Maar dat hoort bij leren!

Maar we gaan verder…

Komend studiejaar zullen alle gemeenschappelijke modules als pilot gaan draaien. In de meeste gevallen binnen het bestaande programma, maar in de nieuwe opzet. De onderdelen Presenteren en Schriftelijke taalvaardigheid gaan ook al met gemengde groepen draaien. Voor Presenteren komt er een combinatie van de eerstejaars van COM en HRM. Voor Schriftelijke taalvaardigheid gaan COM, HRM, SJD en HBO-R in gemengde niveaugroepen aan de slag. Bij SLB kunnen verschillende onderdelen al in het huidige programma opgenomen worden. We monitoren deze pilots zorgvuldig om er van te leren voor de propedeuse van 2017!

In alle opleidingen gaat hard gewerkt worden aan de verdere inrichting van het nieuwe opleidingsspecifieke curriculum voor de propedeuse. Dat proberen we in tijd en technische en onderwijskundige ondersteuning zoveel mogelijk te faciliteren.

De regiegroep blijft in nauw overleg met de ondersteunende afdelingen, met de andere clusters en het CvB over de inrichting en organisatie van onze propedeuse in 2017.

Ik kijk al uit naar het nieuwe jaar maar…..nu eerst vakantie!!!

Cilia Born

Ontwikkel twee vakken voor de opleiding HBO-Rechten. Neem hierbij The Four Fold Practice als uitgangspunt, zorg ervoor dat de student wil leren, dat het onderwijs meer flexibel en blended wordt, dat er in de werkcolleges verdiepend geleerd kan worden en houd rekening met de “body of knowledge” van de opleiding én met de verschillende leerstijlen van de studenten. Met deze opdracht zijn Annemieke, Dorien, Evelien en Mariann dit jaar bezig geweest. In de lesweken van de laatste twee perioden zijn zij elke maandag bijeengekomen om samen de gewenste onderwijsvernieuwing vorm te geven.

De vakken Inleiding Recht en De Rechtspraktijk staan inmiddels in de steigers. Beide vakken, maken deel uit van het beroepsspecifieke gedeelte van de propedeuse die vanaf studiejaar 2017-2018 wordt aangeboden.

Wat verandert er? In plaats van hoorcolleges komen er kennisclips; ‘een korte video van maximaal tien minuten waarin een docent één specifiek onderwerp, een bepaald begrip of een basisprincipe uitlegt’ (*). Met behulp van die kennisclips kan de student ook een bepaalde vaardigheid aanleren waarvoor dan geen klassikaal onderwijs nodig is. Bij deze kennisclips, die in de digitale leeromgeving ‘A New Spring’ zullen staan, krijgen de studenten kijkvragen mee, waarmee zij gericht de inhoud tot zich kunnen nemen. Ter voorbereiding op de les krijgen zij daarna ook online nog een aantal vragen voorgelegd over de inhoud van de kennisclips. Na het beantwoorden van de vragen krijgt de student onmiddellijk feedback.

In het face-to-face onderwijs ontstaat op deze manier – naar verwachting – ruimte voor verdiepend leren. De student komt immers goed voorbereid naar de les. Is de student dat niet, dan zal hij of zij dit direct merken tijdens de les, aangezien hij dan niet in staat is de verdiepingsslag te maken. Tijdens de werkcolleges maakt de docent gebruik van activerende werkvormen, waarbij een actieve deelname van de student wordt gevraagd. De rol van de docent verandert daardoor. In plaats van kennisoverdracht komt het accent in de lessen op de begeleiding te liggen, met oog voor de individuele behoeften van de student.

Naast de kennisclips en verdiepende werkcolleges hopen de docenten dat zij regelmatig symposia kunnen organiseren, waarbij docenten en of sprekers uit het werkveld worden uitgenodigd om met de studenten bijvoorbeeld een discussie te voeren of over actualiteiten van gedachten te wisselen.

Annemieke, Dorien, Evelien en Mariann, die met dit project nu de afrondende fase ingaan, zijn enthousiast over het Herontwerp. Het onderlinge overleg, maar ook de gesprekken met Thomas Uittenbogaard, Cilia Born en ander collega’s, leverden veel mooie ideeën op. Mede dankzij de nieuwe opnamestudio die gebruikt kan worden voor onder meer het opnemen van de kennisclips, kunnen deze ideeën een digitale vorm krijgen. Hun enthousiasme wordt aangewakkerd door de praktijk, waarin ze opmerken dat studenten in sommige situaties vragen om online leren en waarin ze zien dat een activerende didactiek, die ze spelenderwijs steeds meer toepassen in hun onderwijs, studenten daadwerkelijk inspireert en motiveert.

[*] https://www.kuleuven.be/onderwijs/onderwijstechnologie/kennisclips.

Sairoen van Eekhout, docent Engels bij de opleiding Communicatie, verzorgt een gedeelte van de minor ‘Cambridge English for Higher Education’. Dit jaar stak zij dit deel in een ander jasje; zij liet de traditionele, klassikale en volgens haar docentgerichte manier van lesgeven los en richtte haar onderwijs anders in. Dit vanuit de overtuiging dat het anders kan en dat studenten veel meer eigenaar van hun eigen leerproces zouden moeten kunnen zijn.

We vroegen Sairoen:

Je hebt de minor Engels dit jaar anders vormgegeven. Wat heb je precies gedaan, waarom en wat waren hierbij je uitgangspunten?

Studenten ontwikkelen in deze minor een aantal vaardigheden, zoals: academic reasoning, academic research, effective teamwork, oral skills, writing skills en purposeful management of own development. In plaats van met hen klassikaal aan deze vaardigheden te werken heb ik veel tijd gestoken in het ontwerpen van een duidelijk script met allerlei (probleemgestuurde) opdrachten. In deze individuele en gezamenlijke opdrachten zijn de te ontwikkelen vaardigheden geïntegreerd. Vervolgens heb ik de studenten verdeeld in een aantal kleine, heterogene groepen en ik heb hen – per opdracht – bepaalde teamrollen meegegeven. In de lessen liet ik elke groep (met een eigen naam en identiteit) zelfstandig met dit script aan de slag gaan. Elke groep kreeg haar eigen Google document, waarbinnen studenten van en met elkaar leerden. Ik heb me zo min mogelijk in hun leerproces gemengd, maar was als gids en coach op de achtergrond aanwezig.

Ik ben van mening dat onderwijs zoveel mogelijk studentgestuurd, probleemgestuurd en taakgericht moet zijn. Dit waren dan ook mijn uitgangspunten. Ook heb ik me laten inspireren door wat er in binnen het Herontwerp en in de projectgroepen van de opleiding Communicatie gebeurt. In de projectroepen wordt gewerkt vanuit het idee dat studenten leren vanuit samenwerking, waarbij elke student een rol heeft, en aan de hand van concrete situaties. De traditionele manier van lesgeven heb ik losgelaten omdat ik studenten de kans wilde geven om meer eigenaar te worden van hun eigen leerproces.

Ik heb hen door middel van het script veel houvast en structuur gegeven maar tegelijkertijd de ruimte om het op hun eigen manier te doen. Ik denk dat kennis en vaardigheden zo beter beklijven en dat onderwijs op deze manier inspireert en aanzet tot leren.

Wat was je succes en hoe ga je het verder inzetten?

De meeste studenten hadden heel veel plezier. Na een periode van wennen, waarvoor de ene student meer tijd nodig had dan de andere, namen uiteindelijk alle studenten hun leerproces ter hand. Ik heb hen de regie aangeboden en zij namen deze. Het was ook heel mooi om te zien hoe ze samenwerkten en steeds meer verantwoordelijkheid namen voor elkaar. Het samenwerken aan de opdrachten gaf hen zichtbaar voldoening. De leeropbrengst was mijns inziens groter dan bij de traditionele manier van lesgeven; de opkomst was hoog en de studieresultaten waren bijzonder goed. Ik kijk dan ook met veel voldoening terug op deze ervaring.

Ik weet nog niet hoe ik deze manier van lesgeven verder ga inzetten. Ik zal deze onderwijs vorm in ieder geval bij de volgende minor inzetten, waarbij ik zeer waarschijnlijk nog meer input van de studenten zal vragen. Wat betreft de toepassing in het reguliere curriculum, dat weet ik nog niet. Ik ga een variant bedenken die aansluit bij deze context. Ik blijf in ieder geval altijd op zoek naar onderwijsvormen die studenten meer autonomie biedt! Dat inspireert mij als docent enorm.

Susanne Hamer, derdejaars student HRM, volgde de Minor Cambridge Engels. We vroegen haar naar haar ervaringen met het onderwijs van het vak Academic Skills en naar haar ervaringen met en kijk op werkvormen in het algemeen. 

Hoe heb je de werkvormen van dit deel van de minor Engels ervaren?

De werkvormen die Sairoen van Eekhout inzette in het vak Academic Skills zorgden meteen al voor een stukje teambuilding in een klas waarvan de meeste studenten elkaar niet kenden. We werden in de eerste les ingedeeld in teams en kregen als opdracht om een team-naam te verzinnen en een groepsselfie te maken. Dit zorgde direct voor plezier en verbinding. Wekelijks kregen we toegang tot een Google doc ‘Challenge’ om met het team opdrachten te gaan maken. Deze challenges focusten op verschillende academische vaardigheden, zoals: het zoeken en lezen van wetenschappelijke artikelen, het maken en geven van een korte presentatie, feedback geven en schrijfvaardigheid. Op deze manier waren we op een speelse manier met de stof bezig. Tegelijkertijd was het een groepseffort. De laatste lessen waren gewijd aan het schrijven van onze eigen essays (eindopdracht van dit vak). Sairoen bood veel individuele hulp met het zoeken naar goede wetenschappelijke artikelen. Daarnaast lazen de studenten elkaars concept-essay en gaven feedback. Ik heb deze reeks lessen als erg prettig en leerzaam ervaren.

Welke werkvormen werken voor jou? Waarom?

Ik vind het erg prettig als er in een vak ruimte is ingebouwd om een individueel consult in te plannen met docenten. Je kunt dan heel concreet feedback vragen op je project. Wat mij fijn lijkt is om zelf invulling te mogen geven aan een project door eigen interesses te integreren. Hierdoor krijg je misschien ook een extra stukje motivatie en ‘leerzin’. Verder vind ik interactieve werkgroepen met kleinere groepen een goede werkvorm. Op die manier kun je ook veel van elkaar leren en hoef je niet alleen naar een docent te luisteren waardoor de concentratie soms wegvalt. Daarnaast vind ik het prettig om theorie te kunnen relateren aan eigen en andermans praktijkervaringen van bijvoorbeeld stages of werk. Tot slot ben ik een groot voorstander van gastsprekers uit het werkveld. Op de een of andere manier krijg ik daar veel inspiratie van, wat mij weer enthousiast maakt om met een bepaald project te starten of verder te gaan.

Wat werkt niet voor jou? Waarom?

Dat zijn absoluut de hoorcolleges. Ik vind dit een vrij passieve manier van les krijgen en geven, want het gaat om het zenden van informatie, maar de vraag is of het überhaupt aankomt bij de ontvanger. Ik ben heel eerlijk als ik zeg dat ik meestal de eerste twee hoorcolleges van een blok wel in de zaal ga zitten, maar vervolgens gewoon met hele andere dingen bezig ben op mijn laptop. Daarna haak ik af omdat ik het gevoel heb mijn tijd beter te kunnen besteden. Ook als een docent een vraag stelt om het toch nog een beetje interactief te maken, komt er vaak weinig respons uit de zaal. De laatste paar hoorcolleges van een blok zitten er vaak bijna geen toehoorders meer, omdat het allemaal online teruggekeken kan worden. Roostering speelt hier ook wel een rol in, je hebt geen zin in een hoorcollege op maandagochtend om half negen of vrijdagmiddag om half zes.

Welk soort onderwijs zou je (vaker) willen terugzien in jouw eigen opleiding?

Wat ik vooral graag terug zou zien in onderwijs is meer individueel maatwerk. Sommige studenten hebben behoefte aan meer studiebelasting, anderen aan meer uitleg bijvoorbeeld. Ik denk dat je met het werken in kleine werkgroepen hier al richting aan kunt geven, omdat de ‘snelle werkers’ gewoon zelf aan de slag kunnen en de studenten met vragen ook alle ruimte krijgen. Maar uiteraard is dit ook wel heel erg afhankelijk van het specifieke vak en de lesstof.

Een advies?

Het enige advies dat ik wil geven is goed te luisteren naar wat studenten zelf willen en wat hun behoefte qua leren is. Er zijn in ieder geval een aantal heel interessante initiatieven en plannen vanuit het Herontwerp (ik kijk uit naar de uitwerking en resultaten!). Daarnaast wil ik vooral alle studenten aanmoedigen om echt mee te denken en te praten over het onderwijs. Want uiteindelijk hebben wij er zelf ook profijt van!

Susanne Hamer

10 en 16  juli – Sven Hogervorst en Kirsten Diepenbroek in het programma RTL Experience

Student Sven Hogervorst en docent Kirsten Diepenbroek zijn te zien in het programma RTL Experience.  Kijk op 10 juli om 14:20 uur naar RTL 4 en op 16 juli om 15:10 uur naar RTL 5!

16 augustus – Clusterstart M&B

Ben je er dinsdag 16 augustus van 11:00 tot 13:00 ook bij? Een mooie gelegenheid om elkaar weer te begroeten en vakantieverhalen uit te wisselen. Met lunch! De locatie wordt nog bekend gemaakt.

25 augustus – SooHL

Op donderdag vindt om 12:30 van 17:30 de SooHL/ Slag om Leiden plaats.